Afgelopen weken had mijn regionale pers nog best veel aandacht voor stokoude gebeurtenissen, evenementen die 75 jaar geleden plaatsvonden: de plaatsgewijze bevrijding van het Duitse juk vanuit Operatie Plunder. Elke dag was er weer een andere plaats die de vlag uit kon hangen, maar was er toch maar weinig feest.
We hadden het ons toch zo anders voorgesteld, het voorjaar van 2020. De winter was lekker nat geweest, dus het grondwaterpeil had zich weer hersteld. De bevrijdingsfeesten konden komen, als afsluiting van ruim een half jaar herdenken dat Nederland weer vrij was.
Het miniscule wezentje
Veel scholieren zouden hun eindexamen doen, zoals nu blijkt een belangrijk ritueel op weg naar volwassenheid. We zouden ons voorbereiden op een schitterend sportseizoen, met ongetwijfeld vele hoogtepunten. We zouden een slag gaan slaan om de aarde te redden met een opzienbarend klimaatakkoord, waar ook nog eens iedereen zich aan zou gaan houden. We zouden ….
Ho stop, ik draaf nu wel heel erg door én heb, voor zover ik weet, niet eens in direct contact gestaan met het minuscule wezentje dat COVID-19 is genoemd. Wezentje? Een virus? Tja, ik weet het ook niet. Lees net op Wikepedia dat een virus zich niet aan de gebruikelijke criteria voor de definitie van leven houdt. Daarmee is het, denk ik, ook geen wezen. Maar van erg grote, wezenlijke, invloed is het wel.
Nog nooit eerder hebben zoveel mensen een beeld gehad van hoe een virus er ongeveer uitziet, zoveel foto’s als er van zijn getoond. Nog nooit is zo effectief het wereldwijde verkeer platgelegd. Nog nooit is er zoveel geld gepompt in steunmaatregelen voor de zorg én voor behoud van de economie.
Wat heeft dit verder te doen met vrijheid?
Wat heeft dit verder te doen met vrijheid, toch de kop van deze blog?
De vrijheid van de één mag niet ten koste gaan van de gezondheid van een ander. De woorden van onze premier op 21 april 2020. Simpel eigenlijk, klinkt logisch, maar is het ook logisch? Wat houdt dit in? Wanneer gaat iets ‘ten koste’, waar leg je een grens, hoe beïnvloed je elkaar?
Heel veel vraagtekens, net zoals het echte leven op dit moment.
Afgelopen anderhalve maand hebben we al heel veel van onze vrijheden ingeleverd. De vrijheid om te werken, de vrijheid om te reizen, de vrijheid om te knuffelen. Het is gepaard gegaan met een bewonderenswaardige discipline, waarbij menigeen de vrijheid om zelf regels te interpreteren toch ook wel heeft genomen.
Een beroep op de weldenkendheid
De overheid heeft hierbij de regie genomen. Niet dictatoriaal, zoals in sommige landen, maar met een beroep op de weldenkendheid van de bevolking. Hierbij zit uiteraard wel een dreiging met sancties, die af en toe ook worden opgelegd. De wens van de overheid wordt hierbij door een grote meerderheid van de bevolking ook wel gedragen, waarmee de bevolking zelf ook de rol van reguleerder van gewenst gedrag op zich neemt. Dit gaat nu grotendeels via de sociale media, want we houden ons goed aan de oproep om thuis te blijven (in ieder geval in mijn woonomgeving). Toch heeft de overheid hier niet genoeg aan. Er moet een app komen om onze gedragingen beter in kaart te brengen. Een app om ervoor te zorgen dat de gezondheid van ons allen zo goed mogelijk geborgd kan worden. Is dit één van de consequenties van het adagium dat de vrijheid van de één niet ten koste mag gaan van de gezondheid van de ander? Een stapje verder in technologische controle op de mens?
Het thuisblijfjuk
Gisteravond (21 april 2020) kon onze minister-president een heel klein beetje extra vrijheid toekennen, maar de komende maand zullen we nog blijven zuchten onder het thuisblijfjuk, dat hopelijk na 20 mei weer wat lichter gaat worden. De gezondheid van de mens mag niet ten koste gaan van de gezondheid van de economie, of was het dit keer toch anders?
De vrijheid van de één ….
Ik neem de vrijheid om in deze tijd om veel te lezen. Wel veel korte stukjes, nieuws, nieuwtjes, ideeën. Vaak zijn het herhalingen van zetten, het herkauwen van informatie. Bijzonder vaak gaan recente stukken over corona en de effecten ervan. Weinig is meer in het nieuws over andere zaken. Logisch wel. Corona / COVID-19 heeft een ongekende impact.
Vrijheid van denken
Maar leveren we niet teveel vrijheid in? Hoe gaan we straks naar het Nieuw Normaal als we onze aandacht niet meer hebben besteed aan het ‘normaal normaal’, aan dat wat er is. Een stukje dat ik deze week las heeft mij veel vrijheid van denken gegeven, het is een stukje van de filosoof Boris van Meurs, een wetenschapper. De titel is: “Hoe we onze vrijheid behouden in crisistijden”. Lees dit, zeker komende week, waarin we ook onze vrijheid, die we 75 jaar geleden hebben herkregen, weer herdenken.
Deze column is op 22 april 2020 gepubliceerd op www.ornet.nl
